استاندارد ها

سازمان جهانی برای استانداردسازی ( دراصطلاح سازمان استانداردجهانی گفته میشود )

مقر سازمان استاندارد جهانی درژنو سوئیس میباشد. سازمان استاندارد جهانی ISO پس ازجنگ جهانی دوم درتاریخ 24فوریه 1947 بمنظور یکسان سازی و بهینه سازی استانداردها درتمامی زمینه های فنی تشکیل شد. درابتدای ایجاد سازمان ISO تنها 25کشور عضویت داشتند. بصورت تدریجی مابقی کشورهای جهان جهت عضو شدن درسازمان ISOتمایل نشان دادند. همانطورکه تعداد اعضاء بیشتر میشد، استانداردهای بیشتری نیزتکمیل ، بهینه سازی و منتشر میشد. هم اکنون ( پاییز 94 ) حدود162 کشور درسازمان استاندارد جهانی ISO عضویت دارند. سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران نیزاز اعضای اصلی سازمان جهانی استاندارد ISO بوده و درکمیته های فنی ایزو درتدوین استانداردهای بین المللی مشارکت جدی دارد. درحال حاضر ( پاییز 94 ) تعداد بیش از20500 استاندارد ایجاد ، تکمیل و منتشر شده است. تمامی استانداردهای ایزو توسط تعداد زیادی کمیته فنی و زیر کمیته تهیه و تدوین شده اند. درهرکمیته فنی تعدادی اعضای فعال ( P-member ) و اعضای ناظر (o-member ) وجود داردکه وظیفه تهیه مدارک علمی و فنی مرتبط باهر موضوع رادارند. (مدارک علمی و فنی اصطلاحاًcommittee draft گفته میشود ). مدارک علمی و فنی جهت مطالعه و اظهار نظر بین اعضاء توزیع میگردد و پس ازانجام اصلاحات لازم بصورت پیش نویسی استانداردبین المللیDraft international standard تهیه میگردند. پیش نویسهای استاندارد مجدد جهت انجام اصطلاحات تکمیلی بین اعضاء منتشر شده و جهت تصویب نهایی مورد رای گیری قرار میگیرند. چنانچه هرپیش نویسی بتواند بیش از75 درصد (سه چهارم ) آراء راکسب کندآن پیش نویس عنوان ISO رابه خود اختصاص میدهد و چنانچه بتواند 75-66 درصد ( دوسوم ) آراء راکسب کند پیش نویس مربوطه عنوان ISO/TS رابه خود اختصاص میدهد و چنانچه بتواند بین 66-50 (نیمی از) آراء رابه خود اختصاص دهد عنوان ISO/PAS رابه خود اختصاص میدهد. بدیهیست کسب آرای زیر 50 درصد بدین معناست که پیش نویس مربوطه مورد تایید قرار نگرفته و جهت اصلاح و تکمیل توسط کمیته فنی مرتبط باحوزه خود ارجاع داده میشود.

امروزه ازبین تمامی استانداردهای ایزو تعدادی ، بیشتر مورد توجه قرار گرفته و کاربرد بیشتری دارد. مانند ISO9001(سیستم مدیریت کیفیت ) و دلیلش هم اینست که استاندارد ISO9001 یک استاندارد مرجع و عمومی و مرتبط باکلیه سازمانها میباشد. برای اطلاع ازاستانداردهای ایزو مطرح درجهان و دارای کاربرد بیشتر میتوانید ازمنوی انواع گواهینامه آنهارا مشاهده و مطالعه فرمایید.

نکته 1: ازآنجاییکه کلمه ISO درفارسی ایزو تلفظ میشود، بعضی تصور میکنند گواهینامه ایزو معادل کلمه گواهی نامهIZO میباشد.

درحالیکه گواهینامه IZO کلمه نادرست بوده و منظوراز گواهینامه IZO همان گواهینامه ISO میباشد. همچنین کلماتی همچون گواهینامه آیزو ، گواهینامه آیسو و گواهینامه ایسو نیز شنیده میشود.

نکته 2: درزبان لاتین خودکلمه ISO معنی یکسان سازی ، همسوسازی ، همگن سازی، نیز میدهد. البته معنای واقعی عبارت ISO مخفف همان سازمان استاندارد جهانی میباشد. هرچند معنی لغوی ISO باعبارت مخفف شده ISO بی ارتباط نیست.

گواهینامه ایزو 9001 ( گواهینامه ISO9001 )

ایزو 9001:2015 ( ISO9001:2015 ) یک استاندارد عمومی و پرکاربرد ازسری استانداردهای ایزو9000 ( ISO9000 ) میباشد.

گواهینامه ایزو9001 درواقع علاوه براینکه پرکاربرد ترین استاندارد ازسری استانداردهای منتشر شده توسط سازمان استاندارد جهانی میباشد بعنوان یک استاندارد پایه جهت سایر استانداردها نیز میباشد. عنوان گواهینامه ایزو 9001 ، استاندارد سیستم مدیریت کیفیت میباشد . استاندارد ایزو 9001 ازجمله استاندارد هایست که چندین بار مورد بازنگری قرار گرفت و هرویرایشی نسبت به ویرایش قبلی تکمیل تر و کاربردی تر شد.

استاندارد ایزو 9001 از استاندارد سری 9000 بااستفاده ازاستانداردهای مرتبط بااستاندارد تضمین کیفیت و همچنین استاندارد ملی کشور انگلستان تقریبا ازسال 1978 میلادی مطرح گردید تااینکه برای اولین بار درسال 1987 درسازمان استاندارد جهانی تحت عنوان سیستم تضمین کیفیت مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. کمیته TC176 که مسئولیت تهیه و تدوین استاندارد ISO9001 رابرعهده داشت باتلاش بیشتر و رفع نواقص موجوددر پیش نویس مربوطه بامحوریت و تمرکز برکنترل کیفیت و کشف مشکلات کیفی توانست درسال 1987 اولین پیش نویس نهایی راتدوین و منتشر نماید. پیش نویس ISO9001 بارفع نوافص موجود بالاخره درسال 1994 پس ازرای گیری اعضاء تحت عنوان سری استانداردهای سیستم تضمین کیفیت سری ISO9001:1994 وISO9002:1994 منتشرشد. منظور ازسری ISO9000 وجود چند استاندارد باشماره ISO9001 و ISO9002 و ISO9003 و ISO9004 بود. درویرایش 1994 سازمانهای متقاضی گواهینامه ایزوبه دودسته تقسیم میشدند. یک دسته ازآنهاییکه خدمات ویا محصولات خودرا هم طراحی و هم اجرا میکردند بایستی گواهینامه ISO9001 میگرفتند و یک دسته دیگرکه طراحی نداشتندو فقط اجرا میکردند ،  بایستی گواهینامه ISO9002میگرفتند. ISO9003و ISO9004 بعنوان تعاریف و راهنما استفاده میشدند و قابلیت صدور گواهینامه راندارد. درسال 2000 استاندارد ایزو9000 مورد بازنگری قرارگرفت و پس ازاعمال تغییرات تحت عنوان سیستم مدیریت کیفیت منتشر شد. همچنین مبحث ISO9001 و ISO9002 درهم ادغام و فقط تحت عنوان ISO9001 مطرح شد. یعنی دیگر گواهینامه ایزو9002 قابلیت صدور نداشت و فقط گواهینامه ISO9001 صادر میشد.

ازآنجاییکه مدرک ایزو9001 (مدرک ISO9001 ) دربین تمامی سازمانها باهر زمینه فعالیتی باسرعت زیاد رو به رشد بود، لذا بعنوان مهمترین استاندارد مورد ارزیابی مشاوران و کارشناسان قرار گرفت و معایب و محاسن آن مشخص میشد. بدلیل همین استاندارد سیستم مدیریت کیفیت مجدد درسال 2008 مورد ویرایش قرار گرفت و تحت عنوان استاندارد سیستم مدیریت کیفیت ISO9001:2008 منتشر شد. درویرایش 2008 مشتری مداری و رضایت مشتری بیشتر مورد توجه قرار گرفت. استاندارد ISO9001 ازسال 2008 تاسال 2015 مورد استفاده قرار گرفت و درتاریخ 25 سپتامبر 2015 بااعمال تغییرات و بااهداف کاهش کاغذ بازی ، واقع بینانه بودن نسبت به محیط کسب و کار ، افزایش رضایت مشتری ، برنامه ریزی استراتژی و…. مجدد ویرایش و منتشر شد.

هم اکنون استاندارد 9001:2015 ( ISO9001:2015 ) توسط مراجع ثبت و صدور گواهینامه ایزو و همچنین طرفهای بدون سازمانی و یاحتی مشتری مورد ارزیابی قرار گیرد و توسط مراجع ثبت و صدور گواهینامه ایزو ، گواهینامه ISO9001:2015(گواهینامه ایزو 9001:2015 ) صادر شود.

یادآوری میگردد استاندارد ISO9001 بعنوان یک استاندارد عمومی و پایه محسوب میگردد و جهت اخذ سایر گواهینامه های ایزو مانند ISO14001 و OHSAS18001 بایستی ابتدا ISO9001 پیاده سازی گردد.

دیگر استاندارد های های قابل صدور توسط این سازمان به شرح ذیل میباشد: